Surmia (katalpa) - jak uprawiać to egzotyczne drzewko w Polsce?

Surmia, znana również jako katalpa, to urocze drzewo ozdobne pochodzące z rodziny bignoniowatych (Bignoniaceae). W naturze występuje głównie w dolinach rzek i wilgotnych lasach nizinnych zlokalizowanych na południu Ameryki Północnej, a w mniejszych ilościach również we Wschodniej Azji. W Polsce jest chętnie sadzona w przestrzeniach publicznych i przydomowych ogrodach, gdzie zachwyca swoją rozłożystą koroną, pięknymi kwiatami i dekoracyjnymi liśćmi w kształcie serca. Co warto wiedzieć o surmii katalpie? Kiedy kwitnie? Jak wygląda jej uprawa? W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej tej wyjątkowej roślinie i podpowiemy, jak należy o nią dbać, aby cieszyła oko przez długi czas. Zapraszamy!

Co to jest surmia?

Surmia (katalpa) jest średnich rozmiarów drzewem liściastym cechującym się szybkim wzrostem i wyjątkowo bujną koroną. Wspaniale prezentuje się w ogrodzie przez cały rok, wprowadzając do przestrzeni nutę egzotyki i niepowtarzalnego uroku. Surmia jest odporna na zanieczyszczenia powietrza, dlatego często sadzi się ją również w miastach, np. w parkach publicznych, skwerach czy przy samych ulicach. Niezależnie od tego, gdzie się znajduje, natychmiast przyciąga uwagę swoim nieco tropikalnym wyglądem, który doskonale komponuje się z bogactwem rodzimej zieleni.

Jak wygląda surmia katalpa?

Wystarczy krótkie spojrzenie na surmię katalpę, aby zachwycić się jej rozłożystym pokrojem osadzonym na krótkim pniu i rozgałęzionych, powyginanych konarach. Parasolowatą lub kulistą koronę zdobią duże, sercowate liście w barwie intensywnej, soczystej zieleni, które z czasem żółcieją, pokrywając się od spodu delikatnymi włoskami. Co ciekawe, liście wydzielają naturalne olejki eteryczne o właściwościach odstraszających komary. Natomiast kwiaty katalpy składają się z białych płatków o dzwonkowatym kształcie pokrytych czerwonymi i żółtym kropkami. Po przekwitnięciu ustępują one miejsca długim, wąskim strąkom z nasionami, które nieco przypominają fasolę. Często utrzymują się na drzewie aż do zimy, nadając mu dekoracyjny wygląd przez cały rok.

Surmia katalpa - kiedy kwitnie?

Czas kwitnienia tej rośliny przypada na letnie miesiące: od czerwca do sierpnia. To właśnie w tym okresie drzewo surmii katalpy pokrywa się efektownymi kwiatami zebranymi w wiechowate kwiatostany. Mogą one przybierać bardzo duże rozmiary, nierzadko osiągając nawet 30 cm długości. Kwiaty surmii są białe z wyraźnymi plamkami w odcieniach czerwieni, żółci i fioletu. Odznaczają się również właściwościami miododajnymi. Ich subtelny, przyjemny zapach przyciąga pszczoły, motyle i inne owady zapylające, dzięki czemu z pewnością będą jeszcze chętniej odwiedzały nasz ogród w poszukiwaniu nektaru.

Surmia katalpa - jak szybko rośnie?

Drzewo surmia katalpa rośnie szybko, a najbardziej dynamicznie rozwija się przez pierwsze lata po posadzeniu. Roczny przyrost młodej rośliny wynosi średnio 30-50 cm, co sprawia, że już po kilku latach osiąga wysokość około 2-3 metrów. W sprzyjających warunkach dorasta do nawet 10 metrów, a jej rozłożysta korona ma średnicę 6-8 metrów. Wraz z wiekiem tempo wzrostu katalpy stopniowo maleje, lecz zachowuje swój bujny i elegancki pokrój.

Jakie wyróżniamy odmiany surmii?

Choć w polskich ogrodach króluje surmia zwyczajna (Catalpa bignonioides), to popularnością cieszą się również jej liczne odmiany. Różnią się one między sobą m.in. wyglądem liści i kwiatów, rozmiarem, terminem kwitnienia czy odpornością na mróz. Tak duża różnorodność pozwala łatwo dobrać najlepsze drzewo do typu aranżacji, ilości wolnego miejsca czy warunków panujących w danej przestrzeni. Do najpopularniejszych surmii (katalp) możemy zaliczyć następujące odmiany.

Catalpa bignonioides “Aurea”

Charakteryzuje się dużymi liśćmi w żółtym kolorze, które przechodzą w złoto wczesną wiosną, aby w sezonie letnim przybrać jasnozieloną barwę. To średniej wielkości drzewo stanowi idealny wybór do ogrodów, miejskich parków czy osiedlowej zieleni, dodając im dekoracyjności i egzotycznego charakteru. W okresie kwitnienia “Aurea” pokrywa się białymi kwiatami z nakrapianymi fioletowymi i pomarańczowymi plamkami. Preferuje gleby żyzne, dobrze przepuszczalne o lekko kwaśnym lub neutralnym odczynie.

Catalpa bignonioides “Nana”

To odmiana karłowa surmii osiągająca maksymalnie 2-4 metry wysokości. Jest chętnie uprawiana w małych ogrodach, a największe wrażenie robi zdecydowanie w nowoczesnych aranżacjach i jako soliter. “Nana” ma rozłożystą, kulistą koronę pokrytą zielonymi liści, które wczesną jesienią przebarwiają się na złoto. W przeciwieństwie do innych odmian nie kwitnie. Dobrze rośnie w glebie lekkiej, przepuszczalnej, nie lubi natomiast nadmiernej wilgoci.

Catalpa ovata

Powszechnie znana jako surmia żółtokwiatowa kwitnie później niż pozostałe katalpy, zwykle na przełomie czerwca i lipca. Wówczas obsypuje się bladożółtymi kwiatami z fioletowym środkiem, które ciekawie wyglądają razem z dużymi, lekko owłosionymi liśćmi z 2 bocznymi klapami. Dorasta do około 8-10 m wysokości, a warunkach naturalnych osiąga do 15 metrów. Catalpa ovata dobrze rośnie w glebach wilgotnych, próchnicznych, preferując gleby o odczynie lekko kwaśnym lub neutralnym.

Catalpa speciosa

Ta odmiana rośnie znacznie szybciej niż inne surmie, osiągając nawet do 15 metrów wysokości. Ze względu na imponujące rozmiary jest często sadzona w parkach i dużych przestrzeniach. Doskonale sprawdza się także jako soliter. Ma szeroką koronę i duże liście, które nierzadko mierzą nawet 30 cm średnicy. Na tle innych odmian Catalpa speciosa wyróżnia się jeszcze większą mrozoodpornością oraz mniejszą podatnością na choroby czy ataki szkodników. Doskonale czuje się w glebach żyznych, umiarkowanie wilgotnych o odczynie od lekko kwaśnego po neutralny.

Jak powinna wyglądać uprawa surmii?

Surmia (katalpa) jest prosta w uprawie. Najlepiej rośnie w glebach żyznych, przepuszczalnych i umiarkowanie wilgotnych. Nie toleruje podmokłego podłoża i jest wrażliwa na stagnację wody w podłożu, dlatego nie należy przesadzać z jej podlewaniem. Surmia preferuje gleby o lekko kwaśnym lub neutralnym odczynie, choć powinna poradzić sobie również w nieco bardziej zasadowych warunkach. Idealne są dla niej słoneczne lub półcieniste stanowiska, koniecznie w zacisznym miejscu, aby zapewnić jej odpowiednią osłonę przed wiatrem. Uprawianie katalpy w słabo nasłonecznionym i wietrznym terenie może negatywnie wpłynąć na jej rozwój, prowadząc do wolniejszego wzrostu czy mniejszej ilości kwiatów w sezonie. Z uwagi na znaczne rozmiary i szeroką koronę, surmia potrzebuje wiele wolnego miejsca. Dlatego do małych ogrodów lepiej wybierać odmiany szczepione.

Drzewo surmia katalpa dobrze czuje się w polskim klimacie. Dorosłe rośliny wyróżniają się wysoką odpornością na mróz, zanieczyszczenia powietrza czy silne wiatry, co sprawia, że są chętnie sadzone w miastach i miejscach publicznych. Natomiast młodsze egzemplarze powinno się okrywać na czas zimy, szczególnie w zimniejszych rejonach kraju lub w okresach spadków temperatury poniżej -15°C.

Kiedy sadzić surmię (katalpę)? Zdecydowanie najlepiej poświęcić na to wczesną wiosnę lub jesień, zwłaszcza w przypadku roślin z gołym korzeniem. Z kolei katalpy zakupione w donicy mogą być sadzone przez cały rok. Młode drzewa wymagają regularnego nawadniania, co pozwoli im rozwinąć prawidłowe ukorzenienie. Należy podlewać je raz na 2 tygodnie.

Pielęgnacja surmii – cięcie i inne zabiegi

Większość odmian surmii, głównie tych o rozłożystym pokroju, potrzebuje systematycznego przycinania. Jest ono niezbędne, aby zapewnić harmonijny wzrost oraz wspierać ogólne zdrowie drzewa. W ramach pielęgnacji katalpy surmii pierwsze cięcie powinniśmy wykonać od razu po posadzeniu, skracając roślinę o połowę. Natomiast przycinanie sanitarno-formujące warto przeprowadzać raz w roku, zawsze wiosną, przed rozpoczęciem intensywnego wegetowania. Wówczas należy usunąć martwe, uszkodzone lub chore gałęzie oraz ściąć zbyt ekspansywnie rozwijające się pędy.

Cięcie surmii jest istotne również wtedy, gdy chcemy nadać jej określony kształt. Choć jej szeroka, rozłożysta korona budzi zachwyt wielu osób, to niekontrolowany przyrost może zaburzyć ogrodową kompozycję i przytłoczyć inne rośliny. Warto jednak unikać nadmiernego przycinania, które negatywnie wpływa na intensywność kwitnienia w danym roku. Cięcie należy ograniczyć jedynie do najważniejszych gałęzi.

Jak powinno wyglądać nawożenie surmii katalpy? To okazałe drzewo nie ma wielkich wymagań w tym zakresie. W pierwszych latach uprawy zaleca się przekopywać glebę z organicznymi preparatami lub nawozami wieloskładnikowymi, aby zagwarantować szybki wzrost i zdrowy rozwój korony. Zbyt duża ilość nawozów może być dla surmii wręcz szkodliwa, uniemożliwiając jej odpowiednie przygotowanie się do zimy. Jednakże, jeszcze przed nastaniem pierwszych przymrozków, warto usypać kopczyk wokół podstawy pnia i osłonić pędy słomą, w celu ochrony przed przemarzaniem.

Dorosłej katalpy zasadniczo nie trzeba podlewać poza ewentualnym nawadnianiem podczas suszy czy w okresie silnych upałów. Wyjątkiem są młode sadzonki, które wymagają regularnego podlewania, raz na 2 tygodnie. Ponadto, należy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniej ochrony przed silnym wiatrem. Jest to istotne, gdyż duże, szerokie liście mogą łatwo ulegać uszkodzeniu przy silniejszych podmuchach.

Jak chronić surmię katalpę przed chorobami i szkodnikami?

W pielęgnacji katalpy surmii poza cięciem, nawożeniem czy podlewaniem, istotną rolą odgrywa również kontrola drzewka pod kątem chorób i szkodników. Pomimo relatywnie wysokiej odporności, może być ona narażona m.in. na ataki grzybów. Jedną z najpopularniejszych chorób grzybowych jest werticilioza. Infekcja zaczyna się od korzeni, stopniowo blokując dostęp do wody, a następnie przenosi się wyżej, gdzie szybko powoduje osłabienie pędów i brązowienie liści. Co ciekawe, liście zwykle nie opadają. U surmii katalpy często występuje również mączniak prawdziwy, który atakuje zwłaszcza młode sadzonki. Charakterystycznym objawem tej choroby jest biały, mączysty nalot na liściach, kwiatach i pędach. Bez podjęcia odpowiednich działań stosunkowo szybko rozprzestrzenia się na inne części rośliny. Jak radzić sobie z chorobami grzybowymi? Po zauważeniu pierwszych objawów należy spryskać drzewo odpowiednim preparatem przeciwgrzybiczym i obciąć zniszczone pędy. Warto pamiętać również o profilaktyce. Najczęstszymi przyczynami werticiliozy czy mączniaka prawdziwego są nadmierna wilgoć, słaba cyrkulacja powietrza czy uszkodzenie systemu korzeniowego. Dlatego warto unikać sadzenia katalpy na podmokłym podłożu, dbać o odpowiednie odstępy między roślinami i regularnie grabić opadłe liście.

Inną częstą przypadłością, która może dotknąć naszą surmię, jest plamistość liści. Łatwo rozpoznamy ją po brązowych plamach na liściach z czerwoną lub żółtą obwódką. Na górnej części blaszki pojawia się również ciemny nalot. Choroba atakuje tkanki, prowadząc do ich obumierania oraz kruszenia liści w zainfekowanym miejscu. W późniejszym stadium liście zaczynają żółknąć i powoli opadają, co znacznie osłabia całą roślinę, przez co staje się bardziej podatna na inne problemy, m.in. atak szkodników. W zaawansowanej plamistości zdecydowanie nie obędzie się bez spryskania drzewa fungicydem siarkowym.

Do najpopularniejszych szkodników atakujących surmię katalpę należą mszyce brzoskwiniowe objawiające się poskręcanymi liśćmi oraz przędziorki, które dodatkowo pokrywają blaszkę delikatną pajęczyną. W przypadku inwazji warto sięgnąć po ekologiczne preparaty olejowe, wyciągi roślinne lub zastosować opryski z roztworu mydła potasowego. Jednakże, jeśli mamy do czynienia z rozwiniętą infestacją, należy opryskać drzewo środkiem chemicznym, który zawsze dobiera się do konkretnego szkodnika.

Zaproś surmię katalpę do swojego ogrodu!

Surmia (katalpa) to drzewo, które z powodzeniem może stać się ozdobą każdego ogrodu. Jej imponujące kwiaty, duże, dekoracyjne liście oraz szybki wzrost sprawiają, że natychmiast przyciąga wzrok i nadaje ogrodowi wyjątkowy charakter. Dzięki różnorodności odmian, od karłowatych, aż po wysokie, to drzewo o rozłożystej koronie doskonale prezentuje się zarówno w przydomowych ogrodach, jak i na dużych, publicznych parcelach. Choć surmia jest łatwa w uprawie, to należy pamiętać o regularnym cięciu oraz kontrolować stan liści, kwiatów i pędów. Zasadzona w żyznej ziemi, na słonecznym stanowisku, z dala od silnego wiatru będzie zachwycała swoją egzotyczną urodą i bujnym pokrojem przez długie lata.